ورمی کمپوست

دستورالعمل تولید ورمی کمپوست

 

 

تعریف کرم پوسال (ورمی‌کمپوست):

کلمه Verm از لغت لاتین Vermis گرفته شده است که به معنی کرم می‌باشد و تولید کرم پوسال (ورمی‌کمپوست) نیز اصولا تهیه کمپوست توسط کرمها است. کرم پوسال (ورمی‌کمپوست) عبارت است از کود آلی بیولوژیک که در اثر عبور مداوم و آرام مواد آلی در حال پوسیدگی از دستگاه گوارش گونه‌های از کرم‌های خاکی و دفع این مواد از بدن کرم حاصل می‌شود. این مواد هنگام عبور از بدن کرم، آغشته به مخاط دستگاه گوارش، ویتامین‌ها و آنزیمها می‌شود. فرآورده‌ای که کرم پوسال (ورمی‌کمپوست) خوانده می‌شود از لحاظ کیفی، ماده‌ای آلی با ph تنظیم شده، سرشار از مواد هومیک و عناصر غذایی به شکل قابل جذب برای گیاه، دارای انواع ویتامینها، هورمونهای محرک رشد و آنزیمهای مختلف است. از لحاظ ظاهری، بصورت دانه‌ای شکل با رنگ تیره، بدون بوی نامطبوع و دارای قابلیت عرضه تجاری است. که در نهایت بعنوان یک کود آلی غنی شده و بسیار مفید برای ساختمان و بهبود عناصر غذایی خاک تولید و مورد مصرف واقع می‌گردد. کرمهای خاکی مقدار بسیار زیادی آب مصرف می‌نمایند و روزانه معادل شصت درصد از وزن خود ادرار دفع می‌کنند، ادرار کرم حاوی مقدار زیادی نیتروژن بوده و کود آلی محسوب می‌شود؛ بنابراین کرم پوسال (ورمی‌کمپوست) عبارت است از فضولات کرم به همراه درصدی از مواد آلی و غذایی بستر و لاشه کرمها.

 فرآیند تولید کرم پوسال (ورمی‌کمپوست):

هنگامی که کرم‌های خاکی به بسترهای پرورشی اضافه می‌شوند با خوردن محتویات زائدات آلی، آنها را تجزیه و دگرگون می‌نمایند. فرآیند هضم این کرم‌ها به تغییر سریعتر مواد منتهی شده و کمپوست تثبیت می‌شود. این فرآیند را می‌توان به چهار مرحله تقسیم نمود. در مرحلة اول میزان انواع باکتری‌ها بسیار زیاد است در مرحلة دوم انواع قارچ‌ها شروع به رویش می‌نمایند و در مرحلة سوم انواع حشرات خاکزی در بستر رو به افزایش می‌نمایند و در پایان جمعیت کرم‌های خاکی غالب شده در این مرحله کمپوست عاری از هرگونه عامل پاتوژن، بذر علف هرز و یا حشره‌ای می‌باشد به عبارت دیگر کرم‌های خاکی همانند یک پالایشگاه بیولوژیک، کود اولیه را تصفیه نموده و در حین این عمل بر جمعیت باکتری‌های تثبیت کنندة ازت و فسفر افزوده می‌شود. نتیجه این عمل دستیابی به کرمی کمپوستی با کیفیت بالایی است که با بالاترین استانداردهای جهانی برابری می‌کند.

مزایای ورمی‌کمپوست:

افزایش مقاومت گیاهان بر استرس تنشهای محیط و عوامل بیماری‌زای خاک

افزایش رنگ، گلها و طعم و مزه در محصولات کشاورزی

تامین‌کننده عناصر ریز مغزی مورد نیاز انواع گیاهان

بهبود جوانه زنی بذرها و تشدید ریشه زائی قلمه‌ها

افزایش دوام گلهای شاخه بریده و تداوم گلدهی گونه‌های مختلف

مزایای استفاده از کرم پوسال (ورمی‌کمپوست) بجای کود شیمیایی:

1- سبک و فاقد هرگونه بو

2- عاری از تخم علفهای هرز

3- حاوی میکروارگانیسم‌های هوازی مفید مانند ازتوباکتری‌ها

4- بالا بودن میزان عناصر اصلی غذایی در مقایسه با سایر کودهای آلی

5- دارا بودن عناصر میکرو مانند آهن، روی، مس و منگنز

6- دارا بودن مواد محرکه رشد گیاهی نظیر ویتامین‌ها بویژه ویتامین B₁₂

7- قابلیت بالای نگهداری آب و مواد غذایی

8- عاری از باکتری‌های غیرهوازی، قارچ‌ها و میکروارگانیسم‌های پاتوژن

9- اصلاح کنندة خصوصیات فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی خاک

10- انطباق کامل با الزامات قوانین و مقررات محیط‌زیست

11- تولید در داخل کشور (صد درصد)

12- قابل مصرف در پرورش کلیه محصولات کشاورزی

13- هوادهی خاک با ایجاد خلل و فرج و ایجاد پوکی در خاکهای متراکم

14- استفاده از این نوع کود، کیفیت و کمیت محصولات کشاورزی را نسبت به کود شیمیایی افزایش می­دهد؛ و مشکلات مربوط به باقی ماندن کود شیمیایی در مواد غذایی را ندارد.

 برتری کرم پوسال (ورمی‌کمپوست) به کمپوست معمولی:

1- کرم پوسال (ورمی‌کمپوست) ماده‌ای شبیه به پیت (PEAT) است که ساختار تخلخل، تهویه، زهکشی و ظرفیت نگهداری آب در آن در حد عالی و میزان عناصر غذایی آن بیشتر می‌باشد.

2- تعداد موجودات بیماری‌زای گیاهی (پاتوژنها) در کرم پوسال (ورمی‌کمپوست) بسیار کمتر است. 

3- به علت بالا بودن نسبت کربن به ازت فاقد بوی نامطبوع و فعالیت حشرات مزاحم است.

4- فاقد بذر علفهای هرز می‌باشد.

  اهداف پرورش کرم خاکی:

1 - تولید کودآلی.

2- اصلاح ساختمان و بهبود حاصلخیزی خاک.

3- جلوگیری از آلودگی منابع پایه.

4 – حفظ محیط‌زیست.

5- تولید محصول سالم.

6- افزایش و پایداری تولید محصولات کشاورزی.

7- تولید مکمل غذایی جهت خوراک دام و آبزیان.

8- استفاده بهینه از زباله­های حیوانی و تبدیل آنها به کود آلی.

9- استفاده بهینه از زباله­های خانگی و تبدیل آنها به کود آلی.

  موارد کاربردکرم خاکی: 

الف – توسعه خاکهای زراعی، تجدید خاک و افزایش حاصلخیزی آن، تهویه و زهکشی خاک، تجزیه و قابل جذب کردن مواد آلی گیاهی و اصلاح ساختمان فیزیکی خاک:

 کرمهای خاکی مهمترین گونه جانوری موجود در خاک هستند که موجب اصلاح ساختمان فیزیکی خاک می‌شوند. مواد لعابی که از بدن کرمها خارج می‌شود حاوی نیتروژن است و به علت چسبناک بودن باعث پیوند ذرات خاک و تشکیل خاکدانه می‌گردد.

 کرمها با ایجاد دالانهایی به قطر 1 تا 10 میلیمتر تراکم خاک را کاهش می‌دهند. بطوری که در خاکهایی که فعالیت کرمهای خاکی مشهود باشد خلل و فرج خاک 8 الی 30 درصد بیشتر از خاکهای فاقد این جانداران است. همچنین سرعت نفوذ آب بین 2 تا 10 برابر بیشتر و ظرفیت نگهداری آب در خاک نیز افزایش می‌یابد.

ب- تولید کرم پوسال (ورمی‌کمپوست) و استفاده از بافت بدن کرمها برای تغذیه طیور و آبزیان:

هر هزار نخ کرم قادر است در یک روز 500 گرم ماده آلی را تبدیل به کرم پوسال (ورمی‌کمپوست) نماید.

 در حین تولید کرم پوسال (ورمی‌کمپوست) افزایش جمعیت کرمها را هم خواهیم داشت، جمعیت کرمها در عرض 2 تا 4 ماه دو برابر می‌شود در صورت وجود شرایط مناسب و فضای کافی در مدت 6 ماه دو کرم با سن 6 هفته می‌توانند تعداد 2000 کرم جدید تولید کنند. سرعت تکثیر کرمهای خاکی بیش از خرگوشهاست حدود 5 کیلوگرم کرم پس از گذشت دو سال به دو تن افزایش پیدا می‌کند.

کرمها را می‌توان به واحدهای متقاضی تولید کود فروخت. همچنین لاشه بدن کرمهای مسن را می‌توان با روشهای مناسب خشک و تبدبل به پودر خشک کرد و بعنوان بخشی از جیره غذایی طیور و آبزیان مورد استفاده قرار داد (این پودر حاوی پروتئین بالایی می‌باشد).

بر اساس تحقیقات انجام شده در موسسه پرورش آبزیان استرلینگ اسکاتلند، کرمهای خاکی یکی از غذاهای مناسب و مفید جهت تغذیه انواع ماهیان قزل آلا می‌باشد و ارزش غذایی و پروتئینی آن از غذاهای دستی مورد استفاده کنونی بیشتر می‌باشد.

بر اساس تحقیقات محققین کره جنوبی ارزش بیولوژیکی و اقتصادی پروتئین کرمهای خاکی در جیره غذایی طیور بیشتر از پودر ماهی و کازئین شیر می‌باشد.

 محققین دانشگاه نیویورک در مطالعات خود به این نتیجه رسیده‌اند که کرمها ی خاکی بهترین موجودات جهت تبدیل مواد زائد به مواد پروتئینی می‌باشند.

ج- حفظ محیط‌زیست و حاصلخیزی خاک و قابل جذب شدن مواد آلی خاک:

 کرم پوسال (ورمی‌کمپوست) در کشاورزی ارگانیک و کشتهای گلخانه‌ای پاکترین و مناسب‌ترین بستر بوده و سبب باردهی بیشتر محصولات کشاورزی خواهد گردید. اضافه بر آن این تولید از ارزش زیست محیطی بالایی برخوردار است و کود تولیدی به علت مناسب بودن نسبت کربن به ازت ( C/N=15 ) فاقد بوی نامطبوع و فعالیت حشرات مزاحم می‌باشد. معمولا هر 2 کیلوگرم کرم خاکی می‌تواند یک کیلوگرم زباله آلی را در طول 24 ساعت بازیافت نماید.

کرمها می‌توانند اکسیژن را از هوا جذب کرده و آن را برای جامعه گیاهی موجود درون روده خود تامین نمایند؛ بنابراین موجب بروز فرآیندهای هوازی گوناگونی در تثبیت زباله و از بین بردن عوامل بیماری‌زای خاک می‌شوند همچنین با مصرف و هضم میکروارگانیزمهای بیماری‌زای گیاهی و در نهایت آزاد کردن عناصر غذایی موجود در این میکروارگانیزم‌ها به تغذیه گیاه کمک می‌نمایند.

کرمها باعث افزایش فعالیت آنزیمی خاک شده و معدنی شدن عناصر غذایی مورد نیاز گیاه را تسریع می‌نمایند. کرمهای خاکی آنزیمهای گوناگونی از قبیل پروتئاز، لیپاز، آمیلاز، سلولاز، لیگناز و کیتیناز تولید می‌کنند. این آنزیمها در محیطی که PH آن ثابت باشد عمل می‌کنند. در سر تا سر روده کرم، میزان PH تنها بین 3/6 و 3/7 تغییر می‌کند بنابراین کرمهای خاکی قادرند که کمپلکس‌های زیست پلیمری را که تجزیه آنها از طرق دیگر دشوار است به راحتی تجزیه زیستی نمایند.

یکی دیگر از فعالیت‌های بیولوژیک کرم‌ها افزایش میزان باکتری‌های مفید خاک بوده که بطور طبیعی جزء فلور روده آنها می‌باشند بدین ترتیب کرمهای خاکی مدیران ایده آلی برای تولید و پرورش باکتری‌های هوازی مفید از دسته ازتوباکترها هستند که ازت را تثبیت و فسفر را برای گیاه قابل دسترس می‌سازند. کرمهای خاکی با تامین شرایط ایده آلی از غذا، رطوبت و هوا برای باکتری‌های تثبیت کننده ازت، نیتروژن را افزایش می‌دهند؛ بنابراین گیاهان می‌توانند بدون استفاده از هر گونه افزودنی مصنوعی نیتروژن به بار بنشینند، این ماده ظرفیت آمیلاز را در برنج، محتوای روغن را در دانه‌های روغنی و میزان پروتئین را در ذرت افزایش می‌دهد.

 با افزایش توانایی کرمهای خاکی در تولید فسفاتازها نیاز نسبتا کمی از فسفر نیز مرتفع می‌شود. 

کرم پوسال (ورمی‌کمپوست) حاوی 5 برابر نیتروژن، هفت برابر فسفر، یازده برابر پتاسیم و دو برابر منیزیم و کلسیم بیشتر از کود دامی است. بعلاوه شکل این عناصر بگونه‌ای است که به آسانی توسط گیاه جذب می‌شوند. تولید هورمونهای تحریک‌کننده رشد گیاهان (اکسین و سیتوکینین) و ترشح ویتامینهای گروه B و D در خاک از دیگر فعالیتهای زیستی کرمها می‌باشد.

 از آنجا که نور خورشید میزان نیتروژن را در کمپوست کاهش می‌دهد بنابراین نباید آن را در معرض نور قرار داد.

 

مواردی از تحقیقات انجام شده:

بررسی انجام شده در ایستگاه تحقیقاتی روتامستد انگلیس نشان داد که کرمهای خاکی می‌توانند بقایای آلی را به مواد پیت مانند غنی از عناصر غذایی قابل استفاده با ظرفیت نگهداری بالای آب تبدیل کنند که این مواد پیت مانند، توان قابل توجهی بعنوان محیط رشد گیاه در کشاورزی و باغبانی دارند.

 طبق گزارش‌های موجود از نظر عوامل شیمیایی فضولات کرمها دارای مقادیر بیشتری از مواد آلی و عناصر بازی قابل تبادل شامل سدیم، پتاسیم، کلسیم، منیزیم، فسفر و منگنز قابل استفاده گیاه نسبت به خاک اطراف است. نتایج حاصل از اندازه‌گیری عناصر فوق در 6 نوع خاک در کشور نیجریه در جدول (2) آورده شده است. 

 

جدول ( 2) مقایسه میانگین میزان عناصر غذایی شش نوع خاک با کرم پوسال (ورمی‌کمپوست) در کشور نیجریه

شاخص مورد مقایسه	خاک	فضولات کرم خاکی
ظرفیت تبادل کاتیونی (سانتی مول /kg )	5/3	138
کلسیم قابل تبادل (سانتی مول /kg )	2	9/8
پتاسیم قابل تبادل (سانتی مول /kg )	2/0	6/0
فسفر محلول (ppm )	1/6	8/17
ازت کل (درصد)	12/0	33/0

جیابال و کوپیو سوامی (2001 ) در تحقیقات خود نشان دادند که کاربرد کرم پوسال (ورمی‌کمپوست) در مقایسه با کود FYM معادل 10 درصد جذب بیشتر نیتروژن توسط گیاه برنج را باعث گردید.

استفاده از کرم پوسال (ورمی‌کمپوست) در کشت لوبیا موجب افزایش جذب نیتروژن توسط گیاه به میزان 13 درصد بیشتر از جذب ازت توسط گیاه از خاک معمولی است همچنین کرم پوسال (ورمی‌کمپوست) جذب فسفر و پتاسیم را توسط گیاه افزایش داداه است.

مورتنو و همکاران (1997 ) افزایش در نیتروژن، پتاسیم و فسفر شبدر علوفه‌ای را با مصرف کرم پوسال (ورمی‌کمپوست) زباله شهری گزارش کرده‌اند.

 

 چرخه زندگی و تولید مثل کرمهای خاکی:

کرمهای خاکی دارای بدنی کشیده و استوانه‌ای شکل بوده که سر آنها نوک تیز و کمی تخت می‌باشد. حلقه‌های موجود در بدن کرم عمل حرکت و چرخش کرم را آسان می‌نماید. بدن کرمها فاقد اسکلت بوده و زائده‌های موجود بر روی آن عمل جلو و عقب رفتن و خزیدن کرم را تسهیل می‌نماید.

2700 تا 3200 گونه کرم خاکی وجود دارد که مناسب‌ترین گونه برای تولید کمپوست Eisenia Foetida می‌باشد، که به رنگ قهوه‌ای مایل به قرمز و کوچکتر از کرمهای خاکی معمولی است. این کرمها دارای پوست بسیار ظریف و حساسی می‌باشند که از طریق روزنه‌های آن تنفس می‌کنند لذا از نور آفتاب و بارندگی که موجب خشکی پوست یا خفگی آنها می‌شود گریزان بوده و باید آنها را از این دو عامل حفظ نمود. حدود 85 درصد از وزن کرمهای خاکی را آب تشکیل می‌دهد. عمل جذب و دفع آب از طریق دیواره بدن کرم انجام می‌گیرد. کرمها جانورانی خون سرد و دارای پنج قلب می‌باشند که در صورت دو نیم شدن نمی‌میرند و سعی در ترمیم و بازسازی قسمت از دست رفته خود می‌نمایند.

                  

 

فاصله بین دو نسل (از تخم تا تخم) در شرایط نرمال حدود سه ماه و عمرکرم‌ها بین یک تا دو سال متغیر است. زمان لازم برای بلوغ کرمها 60 تا 90 روز است و جمعیت کرمها در عرض 2 تا 4 ماه دو برابر می‌شود. وزن هر کرم 5/0 تا 1 گرم و در هر کیلوگرم کرم حدود 1000 تا 2500 نخ کرم وجود دارد.

کرمهای خاکی جانوری دو جنسی (هرمافرودیت) می‌باشند یعنی اندام‌های نر و مادگی را تواما ً دارا هستند که در ناحیه شکم قرار گرفته‌اند اما برای انجام جفتگیری به یک کرم دیگر نیاز دارند. کرمهای قرمز پس از گذشت 2 تا 3 ماه به بلوغ جنسی رسیده و آماده تولید مثل می‌شوند. کرمهای خاکی در اکثر ماههای سال می‌توانند تولید مثل کنند و مخصوصا در ماههایی که رطوبت هوا زیادتر است افزایش می‌یابد. ده روز بعد از جفتگیری کرم آماده تخمگذاری در خاک است که انتهای هر دو کرم مسدود شده و یک پیله (کوکون) شبیه لیمو تشکیل می‌شود، کیسه‌های تخم یا کوکون‌ها به رنگ زرد کهربایی بوده و در داخل آن حدود 3 تا 7 نوزاد لارو وجود دارد؛ و تقریبا پس از سه هفته دو نوزاد کرم یا بیشتر از انتهای پیله خارج می‌شود.

       

  یک کرم بالغ تحت شرایط مطلوب قادر است که هر هفت تا ده روز یک پیله تولید کند. گونه آیزینیا فوتیدا در عرض 3 تا 5 روز می‌تواند تعداد 2 تا 10 عدد پیله بوجود آورد اما اغلب فقط 1 یا 2 کرم در هر پیله بوجود آمده و باقی می‌ماند، مقاومت کوکونها در برابر خشکی و هوای بیش از اندازه سرد یا گرم بسیار بیشتر از مقاومت خود کرم است و به هنگام مساعد شدن شرایط است که نوزاد کرم از کوکون خارج می‌شود. همزمان با رشد نوزاد کرم، رنگ آنها نیز تغییر می‌کند، از زرد کم رنگ به سفید و قهوه‌ای مایل به قرمز در می‌آیند که با استفاده از یک ذره بین حتی می‌توان رگ خونی قرمز شفاف کرم را دید. خون کرم بطور شگفت‌انگیزی شبیه به خون انسان دارای هموگلوبین سرشار از آهن بوده و درست با همان عملکرد وظیفه انتقال اکسیژن را بر عهده دارد.

شرایط محیطی مطلوب برای تولید کرم پوسال (ورمی‌کمپوست):

کرم پوسال (ورمی‌کمپوست) می‌تواند در تمام طول سال تهیه شود، در تابستان در فضای باز و در زمستان در محیط بسته صورت می‌گیرد و بهترین شرایط برای تولید کرم پوسال (ورمی‌کمپوست) به شرح زیر است:

1- رطوبت 60 تا 70 درصد.

2- دما 20 تا 25 درجه سانتیگراد (سلسیوس).

3 - اسیدیته (ph) حدود 6 تا 7.

رطوبت:

میزان رطوبت بستر باید در حدود 60 تا 70 درصد باشد و رطوبت بالاتر و پایین‌تر از میزان فوق، فعالیت کرمها را کاهش می‌دهد. بستر کرمها باید مرطوب نگه داشته شود اما خیس نشود. اجازه ندهید که بارش باران به داخل بستر نفوذ کند. زیرا ممکن است باعث غرق شدن کرمها شود. در اماکن روباز نیز ممکن است به سایبان یا پوششی از برگها نیاز باشد تا بتوان بستر را از خشک شدن در هوای گرم تابستان حفظ نمود.

دما:

 کرمها در دمای 5 تا 48 درجه سانتیگراد قادر به زندگی هستند. اما سرعت تولید و تبدیل ضایعات به کرم پوسال (ورمی‌کمپوست) در دمای 20 تا 30 درجه سانتیگراد بهتر انجام می‌پذیرد. برای ایزینیا فوتیدا مناسب‌ترین محدوده دما بین 15 تا 25 درجه سانتیگراد است. با ایجاد سایه‌بان می‌توان دمای تل کرم پوسال (ورمی‌کمپوست) را بطور آشکاری کاهش داد. توجه به این نکته مهم است که در صورت وجود رطوبت کافی در درون بسترهایی که زیر سایبان است دمای میانگین بستر در همه جای آن بین 5 تا 10 درجه پایین‌تر از هوای اطراف آن خواهد بود که در پاره‌ای اوقات باید بسیار به این مسئله توجه شود.

اسیدیته (ph ):   

کرمهای خاکی قادر به زندگی در ph حدود 2/4 (اسیدی) تا ph 8 (قلیایی) و یا بیشتر می‌باشند. اگرچه برای تولید تجاری بهتر است که ph بستر‌ها را حدود 7 (خنثی) نگهداشت. سطوح ph خاک بستر را بطور مرتب می‌توان با کاغذ لیتموس (تورنسل) و کیت ph بررسی کرد. معمولا آهک و یا کربنات کلسیم را در جهت اصلاح اسیدیته خاک و تنظیم ph به مواد بستر اضافه می‌کنند.

همچنین غلظت بالای نمک تشکیل کوکون و وزن بدن کرمها را کاهش می‌دهد؛ بنابراین پس از سپری شدن یک دوره کمپوست، مواد بستر باید در جهت از بین بردن نمکهای اضافی شسته شوند. پس از این مرحله مواد در عمق 20 تا 25 سانتیمتری بستر قرار خواهند گرفت. آب دهی و شستشو در جهت حذف نمک‌ها، بوسیله غرقاب کردن برای مدت 5 روز صورت می‌گیرد. این عمل با زیر و رو کردن مواد بستر در روز سوم بهتر انجام می‌شود. پس از مرحله آبدهی و شستشو رطوبت مواد بستر باید در حد مناسب نگه داشته شود.

 

روش تولید کرم پوسال (ورمی‌کمپوست):

ساده‌ترین روش تولیدکرم پوسال (ورمی‌کمپوست) به شرح زیر است:

1- بستر سازی: هر نوع موادی که به عنوان زیستگاه نسبتا پایدار کرم باشد بستر نامیده می‌شود.

بستر کرمها باید بر روی سطح صاف و شیبدار بتنی و در سالن یا پوشش گلخانه‌ای ایجاد شود، بنابراین زمین مسطح بدون سنگ و کلوخ و خرده شیشه را مرطوب نموده و کاملا می‌کوبند تا سفت شود و یا آن را با بتون به ارتفاع 15 سانتیمتر پوشش می‌دهند. یک شیب %1 تا %2 مطلوب است به دلیل اینکه فرایند شستشو آسان­تر می­شود و تهیه آب کرم یا wormwash امکانپذیر می‌گردد.

 دلایل صاف و شیبدار بودن بستر موارد زیر است:

الف- جدا شدن آب مازاد و شیرابه یا پساب از بستر جهت جلوگیری از فاسد شدن بستر.

ب- جمع‌آوری شیرابه از طریق کانالهای مخصوص در مخزن (septing tanke ) و مصرف بخشی از آن ضمن مخلوط نمودن با آب و مصرف بقیه بعنوان کود مایع.

ج- خارج کردن مواد ناشی از شستشوی کودهای مرغی یا کودهای حیوانی تازه که حاوی مقدار زیادی اوره بوده و برای کرمها سمی و کشنده می‌باشند و یا خارج کردن سایر مواد سمی و مضر.

 بستر کرم باید دارای شرایط زیر باشد:

- قابلیت جذب بالا: کرم توسط پوست تنفس می‌کند در نتیجه مواد بستر باید قابلیت جذب آب بالایی داشته باشند.

- دارای تخلخل مناسب باشد: کرم‌ها به اکسیژن نیاز دارند در نتیجه اگر مواد بستر فشرده باشد نفوذ هوا کاهش یافته و تنفس کرم مختل می‌شود. اندازه ذرات، شکل ذرات، بافت ذرات و سختی آن بر میزان تخلخل موثر است.

- مقدار کم پروتئین و یا نیتروژن (نسبت بالای کربن به نیتروژن): مواد پروتئین سریع شکسته شده و تولید گرما و اسید می‌نمایند که زندگی کرم را مختل می‌نماید لذا بستر باید دارای نسبت بالای کربن به نیتروژن باشد.

2- ایجاد سایبان از جنس آیرون شیت (پلیت) یا پلاستیک گلخانه با پایه‌های فلزی و یا از جنس حصیر و سرشاخه درخت با پایه‌های چوبی برای محافظت کرمها در برابر بارندگی و نور آفتاب. ارتفاع سایبان بسته به شیوه تخلیه مواد آلی، مساحت مزرعه، نوع و جنس سایبان بین 2 تا 3 متر قابل تغییر است.

بهتر است از پلاستیک برای پوشانیدن سطح بستر استفاده نگردد، زیرا لایه پلاستیک باعث افزایش درجه حرارت و جمع شدن گازهای مختلف در بستر می‌شود.

3- ایجاد پشته‌ای از کود گاوی نیمه پوسیده به شکل گنبدی به عرض 70 سانتیمتر، ارتفاع 40 سانتیمتر و طول دلخواه و آبیاری فراوان آن بمنظور خروج شیرابه کود. بستری با ابعاد یک متر در یک متر و با ارتفاع 40 سانتیمتر به 30 الی 35 کیلوگرم خوراک و ماده بستری نیاز دارد. این مقدار برای 1000 تا 1500 کرم خاکی کافی است که تکثیر شده و عمل کمپوست‌سازی را از لایه‌های بالایی آغاز کند. چون کرمهای قرمز تمایل دارند که از قسمت‌های سطحی بستر تغذیه نمایند، عمق بستر نباید بیش از 30 تا 40 سانتیمتر باشد. اگر بستر عمق بیشتری داشته باشد مواد آلی فشرده و بصورت غیرهوازی تجزیه شده و تولید بوی نامطبوع و مواد سمی می‌نماید و در نهایت منجر به مرگ کرمها می‌گردد.

4- ایجاد شیار در طول خط‌الراس پشته به عمق 15 سانتیمتر و ریختن کرمها به داخل آن و سپس بر گردانیدن کود روی کرمها.

5- جمعیت مناسب کرم جهت تکثیر کرم 5-5/2 کیلوگرم در مترمربع است و نباید بیشتر از پنج کیلوگرم باشد در جمعیت‌های کمتر تولید مثل کاهش می‌یابد زیرا کرم‌ها کمتر با یکدیگر تماس می‌یابند. جمعیت مناسب کرم جهت تولید کرم پوسال (ورمی‌کمپوست) 10 – 5 کیلوگرم در مترمربع می‌باشد. تولیدکنندگان کرم پوسال (ورمی‌کمپوست) معمولا پنج کیلوگرم در مترمربع استفاده می‌کنند و با دو برابر شدن جمعیت کرم بستر را نصف می‌کنند. زمان لازم برای تولید کود آلی در دمای 25 درجه سلسیوس در حدود 5/1 تا 2 ماه خواهد بود و تقریبا نیمی از وزن پشته تبدیل به کرم پوسال (ورمی‌کمپوست) خواهد شد. کرمهای قرمز تحت شرایط مطلوب می‌توانند در یک روز معادل وزن خود تا دو برابر از زباله‌ها و بستر تغذیه کنند و %60 آنرا به کود ورمی‌کمپوست تبدیل کرده و دفع‌کنند. خلاصه، هر عدد کرم بالغ قادر است در یکماه (سی روز) 23 گرم کرم پوسال (ورمی‌کمپوست) تولید کند. اما بطور متوسط برای بازیافت هر یک کیلوگرم زباله غذایی در طول 24 ساعت حدودا به 2 کیلوگرم کرم خاکی نیاز است؛ بنابراین مدت زمان لازم برای تولید کرم پوسال (ورمی‌کمپوست) در بستر بستگی به میزان کرم موجود در پشته‌ها دارد، نگهداری کرم درون پشته‌ها به دو منظور صورت می‌پذیرد:

الف – افزایش جمعیت

ب- تولید کود آلی (کرم پوسال (ورمی‌کمپوست))

وزن اولیه کرمها درون پشته برای هدف اول به مراتب کمتر از هدف دوم است.  

6- آبپاشی پشته بصورت روزانه به اندازه آبیاری چمن به منظور ایجاد شرایط محیطی مناسب برای فعالیت کرمها و بلع غذا توسط آنها. روش مناسب برای آب‌رسانی به پشته‌ها استفاده از شلنگ نرم پلی اتیلن شماره 16 مشکی و نصب آب پاش در سر آن و آبپاشی روی پشته‌ها است به طوری که رطوبت هر نقطه همیشه در حد %70 حفظ شود. زمان بین آب دهی تجربی است و با توجه به میزان رطوبت تعیین می­شود. ولی هر نقطه باید حداقل هفته‌ای 2 بار آب داده شود.

7- پس از گذشت حدود شش هفته کرم پوسال (ورمی‌کمپوست) برای برداشت آماده می‌شود. در مزارع کرم پوسال (ورمی‌کمپوست) پس از سه الی چهار ماه مدفوع کرمی را برداشت می‌نمایند. برای برداشت کرم پوسال (ورمی‌کمپوست) ابتدا باید جداسازی کرمها از پشته‌ها انجام شود، برای جداسازی کرمها از پشته‌ها لازم است بعد از اندکی هوادهی به بستر و کاهش رطوبت آن با استفاده از غربال دوار برقی که به همین منظور طراحی و ساخته شده است بستر سرند گردد. برای غربال کردن در مزارع کوچک می‌توان از یک توری دو میلیمتری گالوانیزه نیز استفاده کرد، بمنظور حفظ کرمها لازم است از ابتدای بستر، هر روز نیم متر از بستر آبیاری نشود تا کرمها رفته رفته به انتهای بستر مهاجرت نمایند بعد از مهاجرت کرمها با هوادهی بستر و کاهش رطوبت آن اقدام به سرند نمایید در صورتیکه رطوبت بستر زیاد باشد عملیات سرند بسیار مشکل خواهد شد.  

8- برای جمع‌آوری کرمها می‌توان با ایجاد یک ماهیچه از کود دامی نیمه پوسیده در کنار پشته‌ای که دیگر فاقد مواد غذایی لازم برای تغذیه کرمها است سبب مهاجرت کرمها از پشته قدیمی به این ماهیچه گردید و پس از آن اقدام به ایجاد پشته‌های جدید و انتقال جمعیت کرم به این پشته‌ها نمود. اگر کرم مجبور به زندگی در میان زباله‌هایی باشد که خود تولید نموده در اینصورت نمی‌تواند به حیات سالم خود ادامه دهد؛ بنابراین باید بستر را بطور مرتب عوض کرده و اجازه نداد که مدفوع کرم به ماده‌ای سمی برای کرمها تبدیل شود.

9- برای تولید کرم پوسال (ورمی‌کمپوست) در خانه می‌توان از جعبه‌های چوبی، پلاستیکی و فلزی با ایجاد سوراخهایی با اندازه مناسب در کف و دیواره‌های آن برای انجام زهکشی استفاده کرد.

10 – بعد از انجام سرند، کرم پوسال (ورمی‌کمپوست) که بصورت ذرات دانه‌بندی می‌باشد در کیسه‌های پلاستیک 1 تا 20 کیلویی بسته‌بندی و به بازار عرضه می‌گردد، بدیهی است در صورت درخواست متقاضیان می‌توان نسبت به غنی‌سازی و استانداردکردن کمیت عناصر غذایی آن بعد از نمونه برداری و تجزیه آن در آزمایشگاه اقدام و آن را برای محصولات گلخانه‌ای با نیاز مشخص آماده نمود. رطوبت کرم پوسال (ورمی‌کمپوست) در هنگام بسته‌بندی نباید بیش از 20 درصد باشد.